Xây dựng thương hiệu cá nhân không hề khó. Tuy nhiên, nếu ai đó nói rằng việc xây dựng thương hiệu cá nhân chỉ trong vòng một tuần, một tháng hay một năm thì có lẽ bạn đã quá xem nhẹ. Từ quá trình hình thành và phát triển bền vững thương hiệu là cả một chặng đường dài đòi hỏi sự kiên trì và chiến lược cụ thể.
Dan Schawbel, một chuyên gia uy tín ở Mỹ được xem như bậc thầy về thương hiệu cá nhân định nghĩa: “Xây dựng thương hiệu cá nhân là quá trình mà cá nhân/doanh nhân làm khác biệt mình sao cho nổi bật lên giữa đám đông thông qua việc xác định và trình bày các tuyên ngôn giá trị độc đáo về chuyên môn hoặc cá nhân; và sau đó truyền thông các thông điệp và hình ảnh nhất quán để đạt được một mục đích cụ thể. Bằng cách này, các cá nhân sẽ được nâng cao sự ghi nhận như là các chuyên gia trong lĩnh vực của họ, làm nên danh tiếng và sự tín nhiệm, thúc đẩy sự thăng tiến trong nghề nghiệp và xây dựng sự tự tin”.
Xây dựng thương hiệu cá nhân là một công cụ truyền thông hiệu quả vì nó sẽ gửi một thông điệp nhất quán rõ ràng về bạn là ai và những gì bạn có thể làm. Một thương hiệu cá nhân đúng chất và mạnh mẽ sẽ giúp bạn trở nên nổi tiếng với những điều mà bạn làm tốt nhất, giúp bạn khác biệt với tất cả mọi người khác, và có thể xác định vị trí của bạn như một chuyên gia trong ngành.
Một câu hỏi cốt lõi đặt ra là làm sao để thể hiện ra tuyên ngôn giá trị độc đáo của mình.
Bạn có thể khám phá ra giá trị độc đáo của bản thân thông qua việc chọn lọc từng cái độc đáo nhất trong kỹ năng (chuyên môn, giáo dục), sở thích (cá tính), mạng lưới quan hệ, kinh nghiệm... để tạo nên một “câu chuyện” cho đối tượng mục tiêu biết “Bạn là ai?”; “Bạn làm những chuyện đó làm gì?”; “Bạn độc đáo ra sao?” thông qua biểu đồ dưới đây:
Các bạn cần lưu ý rằng thương hiệu cá nhân không phải xây nên một cách ngẫu hứng, tuyên ngôn về giá trị của bạn cần phải phù hợp với năng lực thật sự của bạn, sản phẩm hay dịch vụ gắn với bạn và khách hàng mục tiêu mà bạn muốn lấy lòng họ.
Giống như một sản phẩm, nếu doanh nghiệp cần có bộ nhận diện thương hiệu gồm logo, slogan, bao bì, tờ giới thiệu tính năng, video clip giới thiệu dịch vụ... thì thương hiệu cá nhân cũng cần có một bộ nhận diện tương tự. Có rất nhiều bộ nhận diện khác nhau tùy vào mục đích và cách thức sử dụng mà bạn sẽ nhận được kết quả tương đương. Ví dụ, có một số doanh nhân lựa chọn bộ nhận diện thông qua việc thể hiện bản thân ở những món đồ hiệu, vẻ hào nhoáng, sang chảnh bên ngoài thì đôi khi nhận được hiệu quả bền vững không cao. Như tôi đã từng chia sẻ ở các bài viết trước thương hiệu cá nhân cũng được tạo nên từ giá trị cảm nhận từ khách hàng và đối tác. Chỉ chú trọng đầu tư cho hình ảnh bên ngoài mà không có giá trị cốt lõi độc đáo bên trong thì bạn sẽ khó đứng vững trên thị trường cạnh tranh khốc liệt được. Do vậy khi làm bộ nhận diện cho cá nhân chúng ta cũng nên tiếp cận một cách đồng bộ như minh họa trong sơ đồ bên dưới:
Sơ đồ bên trên cho thấy xã hội không chỉ đánh giá con người qua chính họ mà còn qua những yếu tố xung quanh một con người. Từng mảnh ghép là từng hành vi cần lưu tâm trong cuộc sống của một người đang xây dựng thương hiệu cá nhân.
Ta thấy rằng mỗi hành vi của chúng ta thể hiện ra ngoài xã hội hay bên trong đời tư, trong hoạt động chuyên môn hay giải trí đều trực tiếp và gián tiếp để xã hội nói về bạn. Bạn biết cách vận dụng và kiểm soát nó chính là đang xây dựng thương hiệu cho bản thân mình.
Nguyên tắc 3C trong truyền thông thương hiệu cá nhân
Giống như truyền thông thương hiệu của sản phẩm và doanh nghiệp, làm truyền thông cho thương hiệu cá nhân đến với đối tượng mục tiêu cũng cần đảm bảo nguyên tắc 3C: Rõ ràng, tập trung (Clarity), nhất quán (Consistency) và kiên trì (Constancy).
Tính rõ ràng: Dan Schawbel đã nói rằng “nếu bạn muốn được cho rằng bạn biết tất cả, thì bạn sẽ được nghĩ rằng bạn không biết gì” (If you want to be known for everything, you’ll be known for nothing).
Tính rõ ràng là đặc điểm của một thương hiệu mạnh. Một thương hiệu mạnh phải chỉ rõ được cái gì là mình và cái gì không phải mình. Đây là phạm trù thuộc về định vị thương hiệu tức là mình phải xác định được những giá trị của mình có gì khác với những đối thủ, tránh sự nhập nhằng. Một người đi phỏng vấn tự giới thiệu mình nổi trội tất cả mọi mặt thường sẽ không được người tuyển dụng đánh giá cao. Cần chú ý rằng tùy từng đối tượng mục tiêu, sự liên tưởng về thương hiệu có sự khác nhau do đặc thù của tuổi tác, giới tính, ngành nghề, kinh nghiệm, văn hóa, tín ngưỡng... Do đó đừng mong đợi một chiến lược truyền thông làm thỏa mãn mọi đối tượng. Trường hợp cụ thể nhất mà ta có thể thấy hiện nay là ca sĩ Sơn Tùng MTP có một lực lượng fan và antifan ngang ngửa nhau, nhưng phải khẳng định đó là một ca sĩ có thương hiệu thành công.
Tính nhất quán là sự thống nhất trong thông điệp truyền tải, thống nhất giữa nói và làm, thống nhất giữa truyền thông và thực tế. Nhận thức của con người không chấp nhận những hình ảnh mang tính đối lập. Những gì anh nói, nhóm bạn bè anh chơi, công việc anh làm, sản phẩm anh tiêu thụ, nơi anh du lịch… điều gợi lên sự liên tưởng về bản thân anh. Chỉ cần có một thông điệp hoặc hình ảnh đối lập thì hình ảnh tổng thể sẽ bị mất lòng tin. Nhất là trong xã hội Việt Nam, khi năng lực cá nhân (tài năng) và đạo đức (lối sống cá nhân, ứng xử với cộng đồng) được yêu cầu phải luôn đồng hành thì tính nhất quán này các doanh nhân cần lưu ý khi muốn xây dựng thương hiệu cá nhân cho mình.
Tính kiên trì: Một thương hiệu được coi là mạnh mẽ nếu nó liên tục xuất hiện trước mắt công chúng hoặc sự quan tâm của giới truyền thông. Dù thông điệp sản phẩm đã rõ ràng và nhất quán rồi nhưng người tiêu dùng sẽ mau quên đi nếu sản phẩm không liên tục xuất hiện và kiên trì tồn tại cho tới thời điểm cần phát huy tác dụng của thương hiệu.
Vậy thì các doanh nhân phải xây dựng thương hiệu cá nhân từ lúc nào? Trong xây dựng thương hiệu cá nhân, nếu có điều kiện hãy xây dựng nó càng sớm càng tốt. Tùy vào mục đích và định hướng tương lai của bạn sẽ có những cách thức và thời điểm xây dựng phù hợp nhưng hãy nhớ một điều “Xây dựng thương hiệu cá nhân có chiến lược và lâu dài ít hay nhiều đều mang đến cho bạn những món quà cơ hội giúp bạn rút ngắn thời gian chinh phục thành công”. Trong thời đại mà mạng xã hội lên ngôi, hầu hết mọi người đều sử dụng ít nhất một tiếng mỗi ngày. Đây cũng là phương tiện truyền thông hữu hiệu để PR cho thương hiệu của bạn. Đồng thời, qua mạng xã hội sẽ phản ánh một phần hình ảnh và giá trị của bạn thông qua cách mà bạn thể hiện. Có một điều chắc hẳn bạn chưa biết, hiện nay, một số nhà doanh nghiệp hoặc công ty khá quan tâm đến đời sống tinh thần của bạn qua trang cá nhân của bạn. Qua đó, họ sẽ có cái nhìn khách quan, thực tế và hiểu hơn về bạn ở khía cạnh tính cách, đời sống cá nhân để một phần xác định giá trị con người của bạn bởi lẽ trình độ chuyên môn thôi là chưa đủ. Đọc đến đây chắc hẳn bạn biết mình cần làm gì để xây dựng hình ảnh mạng xã hội của mình trở thành “bức tranh đẹp có giá trị”.
Sự thật và thực lực
Tôi đề cập đến ý này vì trong thời đại của mạng xã hội, các khách hàng đã có thể dễ dàng xác thực thông tin, do vậy nền tảng quan trọng nhất của xây dựng thương hiệu chính là “sự thật và thực lực” (Competencies). “Bộ nhận diện thương hiệu cá nhân” đề cập ở trên không chỉ là công cụ để các bạn xây dựng thương hiệu cá nhân mà còn là những lĩnh vực bạn cần được lấp đầy bởi những hạt giống tốt đẹp. Những việc làm tốt sẽ tạo ra những hình ảnh tốt và cách xây dựng hình ảnh theo kiểu dối trá sẽ không mang lại kết quả tốt đẹp về sau. Giống như một chiếc bánh sinh nhật, truyền thông chỉ là lớp kem phủ lên những lớp bánh nướng bên trong.
Bản thân tôi nghĩ chỉ duy những giá trị thật mới có ý nghĩa thực sự và trường tồn. Bạn đã từng nghe câu “hữu danh vô thực” rồi đúng không? Dù cho bạn có trở nên nổi tiếng với thương hiệu cá nhân bạn tạo ra mà nó chỉ là một vở kịch do bạn dựng nên chứ không hề tồn tại thì không những thương hiệu của bạn sẽ sớm sụp đổ, bạn còn nhận được nhiều điều bất lợi cho bạn.
Tôi đã nói hình ảnh bạn trên mạng xã hội rất quan trọng nhưng không nhất thiết phải thô ráp, cứng nhắc. Hãy xem nó một bức tranh mô phỏng chính cuộc sống và con người của bạn có nghĩa là nơi đây bạn sẽ vẽ nên hai khía cạnh cốt lõi: bạn và bên trong bạn. Bạn bao gồm những yếu tố như trình độ, chuyên môn, những thành quả mà đạt gặt hái được,... Còn bên trong bạn chính là tâm hồn, tính cách, sở thích,... của bạn. Tôi khuyến khích các bạn nên cân bằng giữa hai yếu tố đó để mọi người hay nói đúng hơn là khách hàng, đối tác có cái nhìn toàn diện nhất về bạn.
Và bạn không thể đòi hỏi việc hài lòng ở tất cả mọi người. Nhưng bạn hãy tin tôi, chỉ cần bạn có tâm bạn sẽ có tầm không những thế bạn sẽ nhận được sự yêu thương nhiều hơn là chỉ trích, chê bai. Nếu như bạn phải đối diện với cuộc chiến thị phi thì bạn vẫn sẽ nhận được những “luật sư” hùng biện bào chữa cho bạn. Thương hiệu thành công phải kết hợp được cả lớp kem phủ đẹp bên ngoài và ruột bánh thơm ngon bên trong để không phụ lòng những “luật sư” hết lòng yêu thương và bênh vực cho mình.
Chiến lược xây dựng thương hiệu cá nhân tốt là đừng nên thần thánh hóa bản thân với 100% những hình ảnh tốt mà là một con người thật thể hiện rõ nét ba yếu tố: năng lực, cá tính và sự đóng góp cho xã hội.
VI 
EN